Zamek Diósgyőr-„Zamek królowych”

Osiem kilometrów od miasta Miszkolc, u stóp Gór Bukowych, w przepięknym otoczeniu znajduje się zamek Diósgyőr, który zaliczany jest do najważniejszych zabytków na Węgrzech. Król Nagy Lajos do zamku dołączył duże posiadłości. Zamek przebudował w stylu gotyckim tworząc z niego zamkowy pałac, który po jego śmierci był zawsze w posiadaniu królowych.

Do 1526 roku sześć królowych dostały zamek w prezencie zaręczynowym, wśród nich była królowa Beatrix, żona króla Macieja (król Mátyás), dlatego zamek nazwany został „Zamkiem królowych” i służył jako letnia rezydencja .

W dniach dzisiejszych na obszernym dziedziniecu wewnętrznym organizowane są kulturalne programy, przedstawienia teatralne, koncerty, natomiast w bastionie, lochach i na wieżach ciekawe wystawy czekają na turystów.

Wystawy:

-Historyczne panoptikum (wystawa figur woskowych)

-Samodzielne bicie monet i wystawa historii zamku

-Broń i pancerze w Średniowiecznej Europie

Diósgyőr i historia zamku

Tereny były zamieszkałe od dawnych czasów: naprzeciwko obecnego zamku w jaskini pod Górą Zamkową znaleziono prehistoryczne narzędzia z kamienia i kości zwierząt, a na wzgórzu zamkowym ślady miejscowości z epoki brązu i żelaza. Znaleziono garnki z falistym ornamentem z IX-X wieku oraz pozostałości z belek i słupów. Zamek ziemny otaczał mur obronny pochodzący z okresu osiedlania Węgrów nad środkowym Dunajem.

Około roku 1200-go kronikarz Anonymus po raz pierwszy na piśmie wspomina miejsowość Diósgyőr, ale pod nazwą Győr:....” a kiedy książę Árpád ze swoim wojskiem opuścił Szerencs (nazwa miejsowości)…ojcowi Borsa, Böngérowi podarował ziemię od Tapolcy aż do rzeki Szajo, którego nazwa była Miszkolc, oraz miasto Győr.

Na miejscu obecnego zamku pierwszą warownię wybudowano w XII wieku. Archeolodzy nie znaleźli żadnych śladów, prawdopodobnie była wybudowana z ziemi i uległa zniszczeniu podczas najazdu Tatarów-według niektórych warownia stała na Górze Zamkowej, która położona jest naprzeciwko obecnie widocznego zamku.

Pozwolenie na budowę obecnie stojącego zamku wydał prawdopodobnie IV Béla król Węgier, a rozpoczął ją dostojnik państwowy Akos ban Ernye.

Budowla według panujących wtedy zwyczajów była owalna (o rozmiarze około 40x35 metrów ze starą wieżą), z naprzeciwko stojącą wieżą narożną i wielobocznym zamkiem zewnętrznym. Do bramy położonej z północnej strony, można było się dostać poprzez drewniany most oparty na kamiennych filarach nad wodnym rowem. Kuria Ernye stała prawdopodobnie na miejscu, na którym później stanął klasztor zakonu paulinów.

Zamek w 1316 latach nazywano Wywar, to znaczy Nowy Zamek, nazwa wskazuje, że stanął na miejscu dawnej warowni wybudowanej z ziemi. W tym czasie wnukowie Ernyego zwrócili się przeciwko królowi, Károly Róbert skonfiskował zamek i podarował siedmiogrodzkiemu żupanowi Debreczeni Dózsa. W latach1319–25 właścicielem zamku był Széchy Miklós horwacki dostojnik dworu, później rodzina Drugeth. Według rejestru z 1330-go roku, do posiadłości zamku należała wioska, która rocznie płaciła 12 garasów podatku, co wskazuje na to, że komitat należał do jednych z bogatszych. Podczas następnej dużej przebudowy, dolny poziom ścian nowego zamku wybudowano z materiałów rozbiórki poprzedniej budowli.Od 1340 roku zamek był własnością królowych. Kapitanem zamku był na ogół żupan komitatu Borsod i kilku innych komitatów.

Okres świetności zamku rozpoczyna się za panowania króla I Lajosa, który od 1360 roku był częstym gościem na zamku. W 1370-tym roku zamek pełnił bardzo ważną funkcję, był jednym z zamków po drodze z Węgier do Królestwa Polskiego, w którym zatrzymał się orszak królewski (matka Nagy Lajosa, Elżbieta Łokietówna była księżniczką królewską, a Nagy Lajos w 1370-tym roku został królem Polski ). Król nie lubiał przebywć na zamku Budzie, natomiast cenił zamek w Wyszegradzie, Zolyom i Diósgyőr, ten ostatni zmodernizował. Wybudował kilka pierścieni obronnych, które otaczały zamek z kwadratowym dziedzińcem, w czterech rogach wieże ze spiczastym dachem oraz salę do rozgrywania turniejów o wymiarze 13x23 metrów, dwunawową z trzema kolumnami. Budowę zakończyła córka Nagy Lajosa, właścicielka zamku Maria podczas swojego panowania. Nietypowy plan zamku z dwiema wieżami przypominał rzymskie castrum. Zamek otoczony był rowem o głębokości cztery metry, do którego woda była doprowadzana ze źródła termalnego. Znane jest tylko jedno nazwisko budowniczego zamku-Ambrus mistrz murarski.

W 1364-tym roku maisto Miszkolc i okolice włączono pod władzę zamku Diósgyőr.

W 1370 roku król Nagy Lajos podpisał dokument nadający miastu Koszyce „prawo wolnego miasta”. W 1381 roku 26 listopada podpisano na zamku pokój turyński, w którym Wenecja zobowiązała się wywieszenia chorągwi rodziny królewskiej Anjou ( węgierska dynastia królewska ) w każdą niedzielę i święta na placu Swiętego Marka. Zdarzenie to jest upamiętnione w panoptikum, które znajduje się w północno-wschodniej wieży.

Od czasu zerwania uni personalnej węgiersko-polskiej zamek stracił na znaczeniu i stał się letnim zamkiem królowych.

Właścicielki zamku:

Elżbieta Łokietkówna

Królowa Maria

Cillei Borbála

Podjebrád Katalin

Argónai Beatrix

Anna Jagielońska

Habsburg Maria

Ostatnią królową, która mieszkała na zamku była żoną II Lajosa, Habsburg Maria. W 1546 roku pisemnie zrzekła się z zamku, który objął wojewoda siedmiogrodzki. Z powodu zbliżającego się najazdu tureckiego północną część zamku wzmocniono.

W 1526 roku kapitanem zamku został Pemflinger Sebestyén. Na podstawie umowy zastawowej zamek od Ferdynanda przeszedł na własność Balassa Zsigmonda za 20 tysięcy złotych forintów. Rodzina przebudowała zamek na warownię obronną, na wzór włoski wybudowano przed północno-zachodnią wieżą bastion. Na miejsce smukłych wież stanęły przysadziste baszty. Bramę wejściową umiszczono na zachodniej stronie, a obok schodów królewskich wybudowano włoską pięcioboczną basztę. Wtedy wybudowano trzypiętrowe lochy.

To była ostatnia przebudowa w historii zamku. Po śmierci Balassa Zygmunta, zamek odziedziczyła żona Fanchy Borbala, a po jej śmierci zamek wykupił król. Właściciele zamku często się zmieniali, zamek uległ zniszczeniu. W drugiej połowie XVI wieku zamek należał do strefy zamków obronnych. Niewielkiej garstce obrońców nie udało się obronić zamku przed najazdem Turków. W 1544 roku najeźdzcy spustoszyli zamek, okoliczne wioski i miasto Miszkolc zmusili do płacenia podatków.

W 1596 roku Turcy zajęli Eger, Mezőkeresztes, pobili wojska chrześcijańskie. Niedługo po tym w 1598 roku zamek Diósgyőr upadł, władzę nad zamkiem przejął turecki pasza miasta Eger, ale chrześcijanie w krótkim czasie odbili zamek. Niekorzystnego położenia nie można było zmienić, ale zamek próbowano wzmocnić:

*najsłabszy punkt obrony, północną wieżę wzocniono poprzez wybudowanie  miejsc na armaty

*do wschodnio-północnej wieży dołączono olbrzymiej wielkości bastion

*do wschodnio-północnej wieży dobudowano wieloboczną basztę

*przed zachodnią bramą dobudowano zamek husarski

W XVII wieku pojęto ustawę o powiększeniu zamku, ale decyzja ta do roku 1660-go istniała tylko na papierze, nigdy nie została wprowadzona w życie. Mury obronne ulegały zniszczeniu, żołd nie był płacony, ale pomimo tego w 1650 roku zamek odparł kolejny najazd wojsk tureckich. W 1673 roku spłonął dach zamku i wtedy już prawie był niezamieszkały. Pod koniec wieku zamek stracił znaczenie strategiczne w walkach kurucowych.

Z trzech stron zamku w 1703 roku zostały prawie ruiny, ale czwarty właściciel baron Haller jeszcze odbudował zamek. W 1730 roku w dobrym stanie była jeszcze kaplica, i jedno skrzydło zamku było zamieszkalne, pozostałymi częściami nikt się nie interesował. W 1756-tym korona królewska planowała wykorzystać pomieszczenia zamku do przechowywania wina, ale pomysł nie doszedł do skutku, mieszkańcy zaczęli traktować ruiny jako kamieniołomy. W 1784 roku wydano pozwolenie na wykorzystanie kamieni z ruin muru obronnego do budowy mostu na rzece Szajó. W kaplicy jeszcze odprawiano nabożeństwa, ale w 1820 roku została rozebrana.

Pomimo tego,że dwie miejscowości Miszkolc i Diósgyőr w 1903 roku zostały połączone linią autobusową, a w 1906 roku linią tramwajową, ale dopiero w 1945 roku 1-go stycznia miasta połączono oficjalnie, powstała duża miejscowość Nagy-Miszkolc. Najpierw punktem łączącym była wybudowana fabryka, ale dzisiaj już tylko tablica pokazuje historyczną granicę miasta Diósgyőr.

Zamek dzisiaj

Rekonstrukcję zamku rozpoczęto w 1953 roku, wzmocniono tylko bardzo uszkodzone części warowni,które groziły zawaleniem, a 1960 roku ruszyły badania archeologiczne.

Warto zwrócić uwagę, że bezpośrednio przy zamku stoi dom znanej w XIX wieku aktorki teatralnej Déryné, obecnie mieści się w nim muzeum poświęcone wielkiej aktorce oraz rzymsko-katolicki kościół ze średniowieczą kolumną Maryjną.

Na murze zamku umieszczona jest tablica pamiątkowa poświęcona pisarzowi Petőfi Sándorowi, który przebywał na zamku w 1847 roku 8-go lipca. Pisarz z zamku oglądał zachód słońca, to zdarzenie było natchnieniem do napisania wiersza „Zmrok”.